راز لرزه‌های اخیر تهران: شرق تهران چرا فعال‌تر شده؟
اقتصاد آنلاین
6 خرداد 1404
0۰2
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، دکتر محمد تاتار، استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله امروز در نشست تخصصی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله که با عنوان «بررسی خطر زلزله در شهر کرج با توجه به رخداد‌های زلزله‌های اخیر در استان البرز» برگزار شد، با تاکید بر فعال بودن گسل‌های اطراف و درون تهران گفت: انرژی لرزه‌ای آزاد شده در مناطق شمالی کشور از جمله البرز، شمال‌غرب و شمال‌شرق، به‌مراتب بیشتر از دیگر نقاط ایران است؛ هرچند تعداد زمینلرزه‌ها در زاگرس بیشتر است، اما زلزله‌های شمالی به‌دلیل آزادسازی انرژی بالا مخرب‌ترند.
وی با اشاره به مطالعات انجام شده از تهران تا کرج، اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد این محدوده به‌شدت در محاصره گسل‌های اصلی و فعال قرار دارد. این گسل‌ها، هم در اطراف تهران و هم درون شهر پراکنده‌اند، اگرچه اطلاعات ما از هندسه دقیق گسل‌های داخل شهر هنوز کامل نیست.
این متخصص لرزه‌نگاری با اشاره به زلزله تاریخی سال ۹۵۸ میلادی در طالقان با بزرگای ۷.۷ و همچنین زمینلرزه‌های سال‌های ۱۶۶۵ و ۱۸۳۰ روی گسل مشا با بزرگای ۶.۵ و ۷.۱، افزود: سابقه تاریخی وقوع زلزله‌های شدید در این منطقه، یکی از نشانه‌های جدی برای احتمال بروز زلزله‌ای بالای ۷ در تهران است. مهم‌ترین زمینلرزه ثبت‌شده در این منطقه، زلزله سال ۱۹۶۲ در بویین‌زهرا بوده است.
تاتار با اشاره به پوشش نسبتاً خوب دستگاه‌های لرزه‌نگاری در البرز مرکزی، اظهار کرد: حدود ۲۰ تا ۲۲ ایستگاه دائمی در منطقه وجود دارد که بیشتر آنها تهران را پوشش می‌دهند. همچنین شبکه‌ای از ایستگاه‌های موقت نیز طی پروژه‌های بین‌المللی با دانشگاه‌هایی همچون کمبریج و ژوزف فوریه فرانسه در مناطق مختلف از جمله بین تهران و فیروزکوه نصب شده‌اند. این داده‌ها در کنار ایستگاه‌های شتاب‌نگاری جدید به ما کمک کرده‌اند تا بتوانیم تحلیل جامعی از لرزه‌خیزی منطقه تهران ارائه دهیم.
استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با تحلیل داده‌های ثبت‌شده طی ۱۰ سال اخیر، گفت: فعالیت لرزه‌ای در شرق تهران به‌مراتب چشم‌گیرتر از غرب آن است. این موضوع می‌تواند هشداری برای احتمال انباشت انرژی و وقوع زلزله در غرب تهران نیز باشد.
به گفته وی، در دو دهه گذشته، علی‌رغم وقوع زلزله‌های متعدد کوچک، تنها ۱۲ زمینلرزه با بزرگای بیش از ۴ در این منطقه ثبت شده که تنها دو مورد از آنها بالای ۵ بوده‌اند. این دو شامل زلزله سال ۱۳۹۶ ملارد و زلزله سال ۱۳۹۹ در محدوده مرکزی گسل مشا هستند که هر دو در تهران به‌شدت احساس شدند.
تاتار با اشاره به زلزله‌های اخیر شرق تهران، گفت: زلزله ۳ شهریور ۱۳۹۴ در محدوده فیروزکوه و زلزله اردیبهشت ۱۳۹۹ در بخش مرکزی گسل مشا، نگرانی‌های زیادی ایجاد کردند. در هر دو مورد، پس‌لرزه‌های متعددی ثبت شد که نشان از فعال بودن گسل‌ها دارد. این پس‌لرزه‌ها توسط شبکه لرزه‌نگاری کشوری ثبت و تحلیل شده‌اند.
وی اضافه کرد: برخلاف تصور اولیه که زلزله اردیبهشت ۱۳۹۹ به گسل فیروزکوه نسبت داده شده بود، تحلیل‌های دقیق‌تر نشان داد که این زمینلرزه مربوط به بخش شرقی گسل سرخه حصار بوده است؛ گسلی با مؤلفه نرمال و ساختار کششی. این زلزله با بزرگای ۵.۱، شدیدترین زمینلرزه چند دهه اخیر در شرق تهران محسوب می‌شود و پس‌لرزه‌های زیادی را به همراه داشت.
تاتار تاکید کرد: برای ارزیابی دقیق‌تر خطر زمینلرزه در تهران، باید هندسه گسل‌های فعال با استفاده از داده‌های دقیق ایستگاه‌های دائم و موقت بازسازی و تحلیل شوند. در حال حاضر، به‌دلیل ضعف پوشش ایستگاه‌های لرزه‌نگاری در جنوب تهران، اطلاعات دقیقی از هندسه گسل‌ها در این ناحیه در دست نیست و این یک ضعف اساسی برای ارزیابی دقیق خطر زمینلرزه محسوب می‌شود.