مرداد داغ و بازار سرد سرمایه؛ سناریوی عبور از بحران یا تعمیق بی‌اعتمادی؟

بازار؛ گروه بورس: در مرداد، دمای بالای تابستان در تضاد کامل با سرمای فضای معاملاتی بازار سرمایه قرار گرفته است. اگرچه بورس در انتظار تحرکی تازه است، اما فشار روانی ناشی از اخبار پرریسک سیاسی و ابهامات دیپلماتیک، سهامداران را به حاشیه رانده و رفتار جمعی را به سمت احتیاط و نظاره‌گری سوق داده است. در حالی‌که انتظار می‌رفت نخستین روز مرداد نویدبخش جنب‌وجوش بازار باشد، اما تحت‌تأثیر عرضه‌های انتهای هفته، فضای بی‌رمق روزهای اخیر و تنش‌های سیاسی، شاخص‌ها محافظه‌کارانه حرکت کردند. با این حال، برخی نمادها با اتکا به گزارش‌های کدال، توانستند توجه نسبی فعالان را جلب کنند.

در توصیف وضعیت موجود، شاید بتوان بازار را به بادکنکی تشبیه کرد که با زحمت و امید پُر می‌شود، اما همواره بیم آن می‌رود که با کوچک‌ترین سوزن تحولات سیاسی، تمام انرژی‌اش یک‌باره تخلیه شود. در چنین شرایطی، حتی گزارش‌های مثبت شرکت‌ها نیز فرصت بروز نمی‌یابند و زیر سایه ترس و تردید دفن می‌شوند.

علیرضا سادات معتقد است که انتشار گزارش‌های ماهانه تیر از دیگر عواملی است که ممکن است روند بازار را تحت‌تأثیر قرار دهد. اگر این گزارش‌ها از سطح انتظارات پایین‌تر باشند، احتمال شکل‌گیری موج جدیدی از بدبینی بنیادی وجود دارد و فرصت‌های چرخش روند از بین خواهد رفت. اکنون با پایان دوره مجامع، نمادها یکی‌یکی به بازار بازمی‌گردند و نوبت به ارزیابی عملیاتی صنایع رسیده است

بازار در موقعیتی حساس قرار دارد؛ جایی که هر تحول سیاسی می‌تواند نقش قطار یا مانعی پیش‌روی آن ایفا کند. اگر روند سیاست خارجی و اخبار داخلی بدون شوک پیش رود، می‌توان به حرکت آهسته و تدریجی بازار امیدوار بود اما تجربه نشان داده که گاه، شب‌ها با طوفان به صبح می‌رسند و امیدها را با خود می‌برند. در همین راستا، سه محور سیاسی مرداد را به ماهی تعیین‌کننده تبدیل کرده‌اند؛ آغاز دوباره مذاکرات ایران و غرب، تهدید مجدد مکانیسم ماشه و احتمال وقوع تنش‌های منطقه‌ای در تعیین جهت بازار، تعیین کننده است. از منظر اقتصادی نیز مرداد می‌تواند زمینه‌ساز تصمیمات کلان دولت برای خروج از رکود باشد؛ زیرا تداوم انفعال، می‌تواند بیکاری را تشدید کند.

علیرضا سادات کارشناس بورس به بازار گفت: انتشار گزارش‌های ماهانه تیر از دیگر عواملی است که ممکن است روند بازار را تحت‌تأثیر قرار دهد. اگر این گزارش‌ها از سطح انتظارات پایین‌تر باشند، احتمال شکل‌گیری موج جدیدی از بدبینی بنیادی وجود دارد و فرصت‌های چرخش روند از بین خواهد رفت. اکنون با پایان دوره مجامع، نمادها یکی‌یکی به بازار بازمی‌گردند و نوبت به ارزیابی عملیاتی صنایع رسیده است. پالایشی‌ها و نیروگاهی‌ها عملکردی فراتر از انتظار داشتند، غذایی‌ها و زراعت نیز قابل قبول بودند، اما پتروشیمی‌ها و گروه‌های فلزی (به‌ویژه فولاد) نتوانستند تصویر مثبتی ارائه دهند.

وی افزود: اگر گزارش‌های ماهانه تیر عملکردی ضعیف داشته باشند، بازار در برابر تحولات سیاسی شکننده‌تر خواهد شد و حتی رخدادهای معمولی ممکن است باعث به‌هم‌ریختگی فضای فعلی شوند. از این رو، سهامداران باید با احتیاط بیشتری، تصمیم‌گیری و از ورود بی‌محابا به نمادهای ناپایدار اجتناب کنند.

این کارشناس تاکید کرد: در این میان، نقش صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار حیاتی‌تر از همیشه است. پر بودن خشاب این نهادها در هفته‌های پرریسک می‌تواند مانع از ورود بازار به فاز فروش گسترده شود و ثبات روانی را تا حدی حفظ کند. خالی بودن این منابع حمایتی، ممکن است موجب تضعیف ساختار معاملات و از بین رفتن دستاوردهای اخیر بازار شود.

نگاهی چندجانبه به وضعیت صنایع

با در نظر گرفتن این شرایط، هفته پیش‌رو صرفاً یک مقطع گذرا نیست، بلکه می‌تواند جهت‌گیری بازار را برای چند فصل آینده رقم بزند. تصمیمات غیرتحلیلی و بدون ارزیابی ریسک، هزینه‌های سنگینی به دنبال خواهند داشت. به‌ویژه اگر گزارش‌های ماهانه موفق به ارسال سیگنال مثبت نباشند و فضای سیاسی نیز همچنان بی‌ثبات باقی بماند، خروج نقدینگی، کاهش حجم معاملات و ایجاد فضای بی‌اعتمادی مجدد، کاملاً محتمل خواهد بود.

در چنین وضعیتی حتی اخبار مثبت هم ممکن است با تردید تعبیر شوند و واکنش بازار، کند و محدود باشد. بنابراین لازم است فعالان بازار علاوه بر رصد روزانه تحولات داخلی و بین‌المللی، نگاهی چندجانبه به وضعیت صنایع، گزارش‌های عملکردی، سطح کلان اقتصاد و جریان نقدینگی داشته باشند.

به گفته رضا روحی با توجه به چشم‌انداز فعلی و اهمیتی که تحولات سیاسی و گزارش‌های مالی برای بازار دارند، لازم است به عنصر «رفتار جمعی» نیز توجه ویژه‌ای شود. در شرایطی که سردرگمی و تردید بر ذهن سرمایه‌گذاران حاکم شده، نقش لیدرها، تحلیل‌گران با نفوذ و نهادهای بازارساز در شکل‌دهی به انتظارات، از هر زمان دیگری مهم‌تر است

رضا روحی کارشناس بازار مالی به بازار گفت: در کوتاه‌مدت، نقدشوندگی بالا، ساختار مالی امن و همگرایی گزارش‌های بنیادی با واقعیت‌های عملیاتی از مهم‌ترین عوامل برای انتخاب سهم مناسب هستند. برای معامله‌گران کوتاه‌مدت، سرعت واکنش به خبرها و تسلط بر فضای عمومی بورس، حیاتی است؛ در حالی که فعالان بلندمدت باید به صنایعی توجه کنند که در کنار عملکرد مناسب، توان مقاومت در برابر بحران‌های ساختاری را دارند.

وی افزود: هرچند بازار سرمایه تحت‌تأثیر عوامل غیراقتصادی قرار دارد، اما همچنان، ظرفیت رشد و بازدهی قابل توجهی دارد به شرط آن‌که با تحلیل دقیق، رویکرد سیستمی، و ذهنیت میان‌مدت به آن نگاه شود. مرداد، چه بسا یکی از ماه‌های تعیین‌کننده تاریخ بورس باشد. انتخاب مسیر، حالا با تحلیل‌گران، سیاست‌گذاران، و بازیگران اصلی بازار است.

این کارشناس ادامه داد: با توجه به چشم‌انداز فعلی و اهمیتی که تحولات سیاسی و گزارش‌های مالی برای بازار دارند، لازم است به عنصر «رفتار جمعی» نیز توجه ویژه‌ای شود. در شرایطی که سردرگمی و تردید بر ذهن سرمایه‌گذاران حاکم شده، نقش لیدرها، تحلیل‌گران با نفوذ و نهادهای بازارساز در شکل‌دهی به انتظارات، از هر زمان دیگری مهم‌تر است. اگر در این مقطع حساس، پیام‌های مشخص، دقیق و مبتنی بر داده به جامعه سهامداری منتقل نشود، فضای کنونی می‌تواند به «خلأ تصمیم‌گیری» تبدیل شود جایی که نه امیدی برای رشد وجود دارد، نه انگیزه‌ای برای خروج.

در چنین وضعیتی، پیشنهاد می‌شود علاوه بر تحلیل‌های عددی و گزارش‌های رسمی، فضای روانی بازار نیز در کانون توجه قرار گیرد. سرمایه‌گذاران، اغلب به دنبال نشانه‌هایی می‌گردند که بتواند «روایت قابل اتکا» برای آینده بسازد؛ از جمله اطمینان‌بخشی در مورد مسیر دیپلماسی، تثبیت نرخ ارز، یا حتی روند تورم. این نشانه‌ها اگر به‌درستی منتقل شوند، می‌توانند گره از ذهن‌های مردد باز کنند.

وی تاکید کرد: از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که بسیاری از صنایع بورسی هم‌اکنون با چالش‌هایی مواجه‌اند که ریشه در سیاست‌های کلان دارد: از ناترازی‌های انرژی و نرخ‌گذاری دستوری گرفته تا مشکلات مالیاتی، تأمین مواد اولیه، و موانع صادراتی. بنابراین، هرگونه اصلاح بنیادی در ساختار اقتصادی، نیازمند همراهی سیاست‌گذاران، اصلاح‌کنندگان ساختار بودجه‌ای و البته خود صنعت‌گران است. اگر با این اصلاحات همراه نباشد، صرفاً تغییر در شاخص‌ها ممکن است یک شادی کوتاه‌مدت به‌همراه داشته باشد که خیلی زود جای خود را به ناامیدی دوباره می‌دهد.

در جمع‌بندی این گزارش، می‌توان گفت مردادماه نقطه‌ای تعیین‌کننده برای آینده بازار سرمایه ایران است؛ جایی که هم تلاقی تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی وجود دارد، هم ارزیابی عملکرد عملیاتی شرکت‌ها و صنایع. فضای روانی بازار در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و هر بی‌ثباتی در حوزه سیاست، اقتصاد یا حتی روایت‌های عمومی می‌تواند نظم نسبی بازار را دستخوش تغییر کند.