پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی درباره آینده بازار نفت
اقتصاد آنلاین
21 آبان 1404
1۰6
به گزارش اقتصادآنلاین، آژانس بین‌المللی انرژی بار دیگر موضع خود را درباره رسیدن قریب‌الوقوع تقاضای جهانی نفت به نقطه اوج تعدیل کرده و سناریویی را بازگردانده است که بر پایه آن، مصرف جهانی نفت تا میانه قرن همچنان رشد خواهد داشت.
در حالی که سال گذشته، آژانس در هر سه سناریوی مورد بررسی خود پیش‌بینی کرده بود که تقاضای نفت در همین دهه به اوج می‌رسد یا کاهش می‌یابد، گزارش جدید شامل بازمعرفی «سناریوی سیاست‌های فعلی» (Current Policies Scenario – CPS) است که در آن، مصرف نفت تا سال ۲۰۵۰ حدود ۱۳ درصد افزایش می‌یابد. این چشم‌انداز قوی‌تر، بر پایه کندتر شدن روند گسترش خودرو‌های برقی استوار است.
بازگشت سناریوی قدیمی و تغییر ارزیابی آینده نفت
احیای سناریوی CPS پس از وقفه‌ای پنج‌ساله، نشان‌دهنده بازنگری تازه در ارزیابی چشم‌انداز بلندمدت نفت از سوی آژانس و صنعت انرژی در سطح جهانی است. این تحول در حالی رخ می‌دهد که کاخ سفید تحت مدیریت دولتی قرار دارد که از یک‌سو از سوخت‌های فسیلی حمایت می‌کند و از سوی دیگر به منابع انرژی تجدیدپذیر حمله می‌برد.
پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی مستقر در پاریس، نهادی که پس از شوک نفتی سال ۱۹۷۳ تأسیس شد، همواره به‌عنوان معیار جهانی برای دولت‌ها و شرکت‌های انرژی در تدوین سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل تازه این آژانس می‌تواند برای هیئت‌هایی که این هفته برای مذاکرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به COP۳۰ در برزیل گرد هم می‌آیند، حامل پیام هشداردهنده‌ای باشد.
تغییر لحن آژانس انرژی و واکنش سیاسی در آمریکا
گزارش روز چهارشنبه نشان‌دهنده تغییری دیگر در لحن این آژانس است؛ چراکه در ماه سپتامبر اعلام کرده بود میلیارد‌ها دلار باید در منابع جدید نفت و گاز سرمایه‌گذاری شود، در حالی که پیش‌تر به‌دلیل موضع‌گیری در مخالفت با چنین سرمایه‌گذاری‌هایی مورد انتقاد قرار گرفته بود. قانون‌گذاران جمهوری‌خواه آمریکا نیز بار‌ها این نهاد را مورد حمله قرار داده و خواستار کاهش بودجه آن شده‌اند.
چشم‌انداز تازه آژانس با روند کلی در صنعت انرژی هم‌راستا است. در ماه سپتامبر، شرکت BP نیز پیش‌بینی خود را درباره رسیدن اوج مصرف نفت به تعویق انداخت و اعلام کرد که این نقطه احتمالاً زودتر از پایان سال جاری محقق نخواهد شد.
نقش سناریو‌های STEPS و CPS در چشم‌انداز انرژی
علاوه بر سناریوی CPS، گزارش همچنان شامل «سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده» (Stated Policies Scenario – STEPS) است که در آن، تقاضای نفت حدود سال ۲۰۳۰ به اوج خود می‌رسد. این گزارش هیچ‌یک از مسیر‌ها را به‌عنوان محتمل‌تر از دیگری در اولویت قرار نداده است.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، در گفت‌وگویی تلفنی از مقر این آژانس در پاریس گفت: «یکی از عوامل تعیین‌کننده در تقاضای آینده نفت، میزان برق‌رسانی به بخش حمل‌ونقل است. این موضوع کاملاً به سیاست‌های دولت‌ها بستگی دارد.»
سناریو‌های مختلف تقاضای نفت و نقش خودرو‌های برقی
در سناریوی CPS، مصرف جهانی نفت از حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز به ۱۱۳ میلیون بشکه در سال ۲۰۵۰ می‌رسد، زیرا سهم خودرو‌های برقی از کل فروش خودرو در جهان پس از سال ۲۰۳۵ تقریباً ثابت می‌ماند. در سناریوی STEPS، پیش‌بینی می‌شود سهم خودرو‌های برقی تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شود و پنج سال بعد از آن از ۵۰ درصد فراتر رود.
سناریوی CPS درعین‌حال موجب کندی رشد انرژی بادی و خورشیدی و تقویت مسیر رشد گاز طبیعی می‌شود.
پیامد‌های بازار و قیمت جهانی نفت
به‌طور طبیعی، این دو مسیر پیامد‌های متفاوتی برای بازار و قیمت جهانی نفت خواهند داشت. در سناریوی CPS، «افزایش تقاضا موجب جذب سریع‌تر مازاد عرضه نفت و گاز طبیعی مایع (LNG) می‌شود» و قیمت نفت را تا حدود ۹۰ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۳۵ تقویت می‌کند. تأمین این میزان تقاضا نیازمند حدود ۲۵ میلیون بشکه در روز پروژه‌های جدید و نیز عرضه از سوی تولیدکنندگانی است که در حال حاضر تحت تحریم قرار دارند.
مسیر دشوارتر برای دستیابی به اهداف اقلیمی
این سناریوی جدید تقاضای نفت و گاز، نشانه‌ای دیگر از آن است که مسیر دستیابی به هدف خنثی‌سازی کربن تا میانه قرن، ناهموارتر از پیش‌بینی‌های گذشته خواهد بود و پیامد‌های زیست‌محیطی گسترده‌ای به همراه دارد.
بر اساس سناریوی CPS، دمای جهانی تا پایان قرن حدود ۳ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیشاصنعتی افزایش می‌یابد، در حالی که در مسیر دیگر این افزایش ۲.۵ درجه است. هر دو وضعیت به سطحی از تغییرات اقلیمی اشاره دارند که دانشمندان آن را «بسیار مخرب» توصیف می‌کنند.
همسویی سناریوی جدید با دیدگاه اوپک
سناریوی CPS بیش از سایر موارد با دیدگاه سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) که به رهبری عربستان سعودی فعالیت می‌کند، همخوانی دارد؛ نهادی که پیش‌بینی کرده تقاضا برای نفت تا سال ۲۰۵۰ همچنان افزایش خواهد یافت. دبیرکل اوپک، «هیثم الغیس»، بار‌ها آژانس بین‌المللی انرژی را به ترویج «روایت ضدنفت» متهم کرده است.
اوج دیرتر در سناریوی STEPS و افزایش پیش‌بینی مصرف
حتی در سناریوی محتاطانه‌تر آژانس یعنی STEPS نیز، اکنون نقطه اوج تقاضای نفت کمی دیرتر دیده می‌شود و به‌جای پیش از پایان این دهه، «در حدود سال ۲۰۳۰» رخ خواهد داد؛ در حالی که تحلیل سال گذشته زمان زودتری را پیش‌بینی کرده بود. در این سناریو، میانگین مصرف نفت در سال ۲۰۵۰ حدود ۹۶.۹ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود، در مقایسه با برآورد پیشین ۹۳.۱ میلیون بشکه در روز.
تهدیدات پیش‌روی امنیت انرژی جهانی
فاتح بیرول در پایان گفت: «صرف‌نظر از اینکه کدام چشم‌انداز درست از آب درآید، جهان باید با مجموعه‌ای از خطرات دست‌وپنجه نرم کند؛ از جمله تحریم‌ها علیه نفت، ابهام در عرضه گاز طبیعی روسیه و تهدید حملات سایبری علیه زیرساخت‌های برق.»
او افزود: «امنیت انرژی جهانی با دامنه‌ای بی‌سابقه از تهدیدات روبه‌رو است؛ وضعیتی که هرگز پیش از این تجربه نکرده‌ایم.»
منبع: بلومبرگ
