رشد ۴.۷۸درصدی ارزش جهانی پسته تا ۲۰۳۰ | پسته‌کاران ایران با کاهش آبهای زیرزمینی چالش دارند
تحلیل بازار
21 آبان 1404
1۰7
بازار؛ گروه کشاورزی: پسته یکی از محصولات باغی است که عمدتا کشورهایی همچون ایران، ترکیه و ایالات متحده در تولید آن سرآمد هستند به نحوی که طبق آمارهای جهانی طبق داده های ثبت شده در سال ۲۰۱۸، سالانه ۹۱۱,۸۲۹ تن پسته در جهان تولید می شود. ظاهراً بیشترین میزان تولید در آن زمان یعنی در سال ۲۰۱۸ توسط ایران با ۳۳۷,۸۱۵ تن و دومین کشور بزرگ ایالات متحده با ۳۳۵,۶۶۰ تن بوده است. در آن زمان، چین با حدود ۱۰۶,۱۵۵ تن در رتبه سوم قرار داشت. با این وجود ایالات متحده بین سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حدود دو سوم کل پسته جهان را تولید کرد. سهم آنها ۶۷ درصد بود. ایران با ۱۷ درصد در رتبه دوم و ترکیه با ۱۱ درصد در رتبه سوم قرار داشت. یونان و سوریه روی هم رفته ۴ درصد تولید کردند. حدود ۱ درصد از این آجیل از کشورهای دیگر آمده است.
جایگاه دومی ایران در تولید جهانی پسته
در حال حاضر داده های آماری سازمان فائو که مربوط به سال زراعی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ است نیز نشان می دهد که در حوزه تولید پسته با پوست، کشورهای ایالات متحده، ایران، ترکیه، چین، سوریه، ماداگاسکار، تونس، افغانستان، استرالیا، قزاقستان، عراق، ازبکستان به ترتیب بیشترین میزان تولید را داشت اند.
همچنین طبق تخمین انجمن پسته پیش بینی می شود ۲۴۰ هزارتن پسته خشک در سال ۱۴۰۴ در ایران تولید شود و این مقدار محصول از مجموع ۶۰۰ هزار هکتار سطح زیرکشت بارور پسته در ایران که ۲۷۲ هزار هکتار آن در استان کرمان و ۳۲۷ هزار هکتار آن در سایر استان ها واقع شده است برداشت می شود.
گفتنی است از دلایل اصلی کاهش تولید پسته کشور در برخی سال ها عمدتا می توان به مواردی همچون سرمازدگی، گرمازدگی، کاهش بارندگی، استمرار خشکسالی، کمبود منابع آبی، کاهش سطح آبهای زیرزمینی و همچنین کاهش کیفیت آب های زیرزمینی اشاره کرد. از سوی دیگر در حوزه صادراتی نیز به گفته کارشناسان وضع مقررات بازدارنده، گاه باعث کاهش صادرات این محصول باغی می شود.
پیش بینی ارزش ۷.۱۶ میلیارد دلاری بازار جهانی پسته تا ۵ سال آینده
این در شرایطی است که در جدیدترین گزارش سایت تحقیقی Mordor Intelligence بازار پسته در سال ۲۰۲۵، به ارزش ۵.۶۷ میلیارد دلار تخمین زده می شود و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۷۸ درصد، به ۷.۱۶ میلیارد دلار برسد.
افزایش تولید در ترکیه پویایی تجارت جهانی پسته را تغییر داده است
کارشناسان بر این باورند که بازار پسته، علیرغم چالش های ناشی از کمبود آب و نوسانات هزینه حمل و نقل، به دلیل تقاضای مداوم، افزایش سطح زیر کشت و گونه های ژنتیکی بهبود یافته، رشد مداومی را حفظ می کند. پیشرفت های کشاورزی، از جمله ارقام زودرس، باغ های کالیفرنیا، ترکیه و اسپانیا را قادر می سازد تا در شرایط آب و هوایی چالش برانگیز، بهره وری خود را حفظ کنند. این در حالی است که افزایش تولید در ترکیه، پویایی تجارت جهانی را تغییر داده و رقابت بیشتری را برای جایگاه های خرده فروشی ممتاز در بازارهای اروپا و آسیا ایجاد می کند. نکته قابل تامل اینکه به گفته کارشناسان، افزایش علاقه به پروتئین های مغذی و سازگار با محیط زیست، پسته را در فهرست محصولات سالم سوپر مارکت ها قرار داده است به ویژه اینکه یک وعده ۳۰ گرمی پسته، ۶ گرم پروتئین کامل و آنتی اکسیدان های کلیدی را فراهم می کند.
از نظر جغرافیایی، آمریکای شمالی با ۵۸ درصد سهم بازار پسته در سال ۲۰۲۵ پیشتاز خواهد بود، در حالی که پیش بینی می شود آسیا و اقیانوسیه سریع ترین نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) را با ۴.۸ درصد تا سال ۲۰۳۰ به خود اختصاص دهد
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی بازار از منظر قاره ای پرداخته شده که می گوید: آمریکای شمالی با ۵۸ درصد سهم در سال ۲۰۲۵ پیشتاز است. به طوری که در سال ۲۰۲۴ ایالات متحده ۹۳۱ میلیون پوند به خارج از کشور صادر کرده است که نقش محوری آن را در متعادل کردن زنجیره های تأمین جهانی برجسته می کند.
این در حالی است که وابستگی منطقه آمریکای شمالی به منابع آب مورد مناقشه به این معنی است که رشد عملکرد اکنون به شدت به آبیاری هدایت شده با حسگر، استفاده از آب بازیافتی و گسترش ارقام با قابلیت برداشت دوگانه (آبی و دیم) متکی است. با این وجود اگر محدودیت های تخصیص آب ادامه یابد، تولیدکنندگان ممکن است از کاشت های جدید عقب نشینی کنند که این اقدام قطعا منحنی تولید پسته را در میان مدت ر این منطقه تغییر می دهد و به تبع وارد کنندگان را به تنوع بخشی به منابع خود برای افزایش واردات این محصول ترغیب کنند.
بازار آسیا و اقیانوسیه سریعترین رشد را تا ۲۰۳۰ خواهند داشت
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: در این بازار آسیا و اقیانوسیه سریع ترین مرکز تقاضا با رشد مرکب سالانه ۴.۸ درصد است و پیش بینی می شود که اندازه بازار پسته برای هند، چین و آسیای جنوب شرقی تا سال ۲۰۳۰ به ۴.۸ درصد برسد.
از سوی دیگر «افزایش تولید ترکیه و شبکه های تجاری منطقه ای ایران»، گزینه های عرضه رقابتی را برای خریداران آسیای جنوبی فراهم می کند. این گسترش عرضه، بازار پسته را در بخش های میان وعده آسیا و اقیانوسیه افزایش می دهد و توسعه مراکز فرآوری در امارات متحده عربی و هند را ترویج می دهد. تولیدکنندگان ایرانی با چالش هایی در زمینه کاهش آب های زیرزمینی مواجه هستند که در صورت عدم اجرای سیاست های حفاظت از آب، ممکن است رشد تولید را محدود کند.
از سوی دیگر در بحث قاره ای، اروپا، اگرچه تولیدکننده اصلی نیست، اما همچنان به عنوان یک مقصد واردات ممتاز که در آن محدودیت آفلاتوکسین ۱۰ ppb است، محوری باقی می ماند. به نحوی که کنترل های مرزی سختگیرانه تر منجر به رد شدن چندین محموله از ترکیه و ایران در سال ۲۰۲۵ شده است. به این ترتیب برای تأمین کنندگانی که از این قوانین پیروی می کنند، پاداش، ثبات در قفسه های فروشگاه ها در بازارهایی مانند آلمان، فرانسه و ایتالیا است، جایی که رنگ مغز، نسبت شکافتگی و منشأ گواهی شده، قیمت های بالای قابل توجهی را به خود اختصاص می دهند.
