صنایع در پیچ و خم تامین انرژی؛ تولید پایدار با وابستگی به دولت محقق نمی شود

بازار؛ گروه صنعت: وزارت نیرو اعلام کرده که در زمستان اگر مشکلی در تامین سوخت نداشته باشیم خاموشی نخواهیم داشت، با توجه به وضعیت ذخایر سوخت سال گذشته و مصرف بالای سوخت احتمال تکرار کمبود سوخت وجود دارد در چنین شرایطی برای صنایع احتمال قطعی برق در کنار سهیمه بندی گاز وجود دارد. اما در مقطع کنونی که بحث عدم النفع ۹ میلیارد دلار سهمیه بندی انرژی برای صنایع وجود دارد چرا صنایع در زمینه تولید برق پا پیش نمی گذارند؟

صنایع برای تأمین برق مورد نیاز خود دو مسیر اصلی پیش‌رو دارند؛ خرید برق از بورس انرژی یا احداث نیروگاه اختصاصی. خرید برق از بورس انرژی به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، امکان عقد قراردادهای کوتاه‌مدت و بلندمدت و مدیریت ریسک نوسانات قیمت، گزینه‌ای جذاب برای بسیاری از واحدهای تولیدی محسوب می‌شود. این روش نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین در زیرساخت تولید نیست و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد منابع مالی خود را به توسعه خطوط تولید یا نوسازی تجهیزات اختصاص دهند. علاوه بر این، سازوکار عرضه و تقاضا در بورس انرژی موجب شفافیت قیمت‌گذاری می‌شود و صنایع می‌توانند هزینه‌های خود را بهتر پیش‌بینی کنند. با این حال، در زمان پیک مصرف یا کمبود عرضه، قیمت برق در بورس افزایش می‌یابد یا عرضه کاهش یابد. به همین دلیل این موضوع می‌تواند حاشیه سود صنایع انرژی‌بر مانند فولاد و سیمان را کاهش دهد.

محسن صداقت معتقد است احداث نیروگاه اختصاصی امنیت تأمین انرژی صنایع را بالا می‌برد و در بلندمدت هزینه تولید برق را کاهش می‌دهد، هرچند سرمایه‌گذاری اولیه سنگین و نیاز به مجوزهای متعدد از چالش‌های اصلی آن است

محسن صداقت کارشناس صنعت صداقت در گفتگو با بازار در این زمینه اظهار کرد: احداث نیروگاه اختصاصی توسط صنایع امنیت تأمین انرژی را بالا می‌برد و وابستگی به شبکه سراسری و نوسانات قیمت بورس انرژی را کاهش می‌دهد. اگرچه این اقدام نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه بسیار بالا است، اما در بلندمدت می‌تواند هزینه تولید برق را کاهش داده و ثبات بیشتری در هزینه‌ها ایجاد کند. همچنین شرکت‌ها قادر خواهند بود مازاد تولید برق خود را در بورس انرژی عرضه کرده و از این طریق درآمد جانبی کسب کنند. با این وجود، سرمایه‌گذاری سنگین، نیاز به مجوزهای متعدد، هزینه‌های نگهداری و ریسک‌های فنی از جمله چالش‌های اصلی احداث نیروگاه اختصاصی هستند.

وی افزود: در مقایسه این دو رویکرد، خرید برق از بورس انرژی در کوتاه‌مدت به‌صرفه‌تر است، زیرا نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه ندارد و امکان مدیریت نقدینگی و تمرکز بر تولید اصلی را فراهم می‌کند. اما در بلندمدت، احداث نیروگاه اختصاصی برای صنایع بزرگ و انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان و پتروشیمی اقتصادی‌تر خواهد بود، چرا که هزینه تمام‌شده برق کاهش یافته و امنیت تأمین انرژی تضمین می‌شود. بسیاری از صنایع بزرگ در ایران نیز به سمت مدل ترکیبی حرکت کرده‌اند؛ بخشی از برق را از بورس انرژی خریداری می‌کنند و بخشی را از نیروگاه‌های اختصاصی خود تأمین می‌نمایند. این مدل ضمن کاهش ریسک، امکان مدیریت بهتر هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری را فراهم می‌کند. به بیان دیگر، صنایع کوچک و متوسط بهتر است برق خود را از بورس انرژی تأمین کنند، در حالی که صنایع بزرگ و انرژی‌بر با احداث نیروگاه اختصاصی در بلندمدت به صرفه‌تر عمل خواهند کرد.

احداث نیروگاه خورشیدی برای صنایع

احداث نیروگاه خورشیدی برای صنایع در ایران به‌عنوان یکی از گزینه‌های راهبردی کاهش وابستگی به شبکه برق و مدیریت هزینه‌ها در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. برآوردها نشان می‌دهد هزینه احداث یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ده مگاوات در سال ۱۴۰۴ حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است که این رقم بسته به نوع تجهیزات، محل اجرا و برند پنل‌ها متفاوت خواهد بود. صنایع بزرگ انرژی‌بر مانند فولاد و سیمان در صورت احداث نیروگاه‌های خورشیدی اختصاصی می‌توانند بخشی از نیاز برق خود را تأمین کرده و از فشار هزینه‌های ناشی از افزایش تعرفه‌ها بکاهند.

مصرف برق صنایع ایران به دلیل فرسودگی تجهیزات و افزایش واحدهای صنعتی رشد کرده و دستیابی به تولید پایدار و رقابت‌پذیری تنها با حل مشکل تأمین برق و سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر امکان‌پذیر خواهد بود

سعید جهانی کارشناس اقتصادی در گفتگو با بازار اظهار کرد: مصرف برق صنایع در ایران طی سال‌های اخیر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. بخشی از این رشد ناشی از فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی است که با بهره‌وری پایین، انرژی بیشتری مصرف می‌کنند و فشار مضاعفی بر شبکه برق وارد می‌سازند. از سوی دیگر، افزایش تعداد واحدهای صنعتی جدید و توسعه خطوط تولید در استان‌های مختلف، تقاضای برق را به شکل چشمگیری بالا برده است. این دو عامل در کنار هم موجب شده‌اند که سهم صنایع در مصرف برق کشور بیش از گذشته افزایش یابد و مدیریت این بخش به یکی از چالش‌های اصلی نظام انرژی ایران تبدیل شود.

وی افزود: در چنین شرایطی، دستیابی به تولید پایدار و رقابت‌پذیری صنایع وابسته به حل مشکل تأمین برق است. اگر نوسازی تجهیزات و بهبود بهره‌وری انرژی در صنایع به‌طور جدی دنبال نشود، رشد مصرف برق می‌تواند به ناترازی شدید در شبکه منجر شود و حتی توسعه صنعتی کشور را با وقفه مواجه کند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های جدید، به‌ویژه نیروگاه‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، می‌تواند بخشی از بار مصرف صنایع را پوشش دهد و امنیت تأمین انرژی را افزایش دهد.

جهانی تاکید کرد: به بیان دیگر، توسعه پایدار صنایع ایران بدون حل مسئله برق امکان‌پذیر نیست. کاهش هزینه‌های تولید، افزایش بهره‌وری و حفظ جایگاه صنایع در بازارهای جهانی تنها زمانی محقق خواهد شد که همزمان با رشد تعداد واحدهای صنعتی، مشکل فرسودگی تجهیزات و کمبود ظرفیت تولید برق نیز برطرف شود. این موضوع نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری در حوزه انرژی باید همسو با سیاست‌های صنعتی باشد تا مسیر توسعه کشور پایدار و قابل اتکا باقی بماند.

بنابر این گزارش با در نظر گرفتن اینکه از منظر اقتصادی، دولت ایران برای حمایت از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر قراردادهای خرید تضمینی ۲۰ ساله ارائه می‌دهد سرمایه گذاری در تولید برق تجدید پذیر برای صنایع ضروری است. چراکه در مدل کنونی برق تولیدی نیروگاه‌های خورشیدی توسط وزارت نیرو خریداری شده و نرخ خرید هر ساله متناسب با تورم تعدیل می‌شود. این سیاست موجب شده بازگشت سرمایه پروژه‌های خورشیدی در ایران معمولاً بین چهار تا شش سال باشد و پس از این دوره درآمد حاصل از فروش برق به دولت سود خالص برای سرمایه‌گذار محسوب شود. برای نمونه، یک نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی در شرایط اقلیمی ایران قادر است سالانه حدود ۱.۵ تا ۱.۷ گیگاوات ساعت برق تولید کند و با نرخ‌های جدید خرید تضمینی برق تجدیدپذیر، درآمد سالانه چنین نیروگاهی به چند میلیارد تومان می‌رسد که در مقایسه با هزینه اولیه بازگشت سرمایه را در مدت کوتاه‌تری ممکن می‌سازد. در مجموع، احداث نیروگاه خورشیدی برای صنایع بزرگ نه تنها راهکاری برای کاهش فشار هزینه‌های انرژی و افزایش امنیت تأمین برق است، بلکه یک سرمایه‌گذاری سودآور و پایدار به شمار می‌رود که می‌تواند جایگاه صنایع ایران را در مسیر توسعه پایدار تقویت کند.