شاخص قیمت مصرف‌کننده چیست؟

**تعریف CPI**

CPI شاخصی است که تغییرات قیمت کالاها و خدمات مصرفی را در طول زمان اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص بر اساس سبدی از کالاها و خدمات مصرفی محاسبه می‌شود. این سبد معمولاً شامل اقلام ضروری مانند غذا، مسکن، پوشاک، حمل‌ونقل، و مراقبت‌های بهداشتی است.

CPI را می‌توان به عنوان درصد تغییرات قیمت مصرف‌کنندگان در نظر گرفت. به عنوان مثال، اگر CPI از ۱۰۰ به ۱۰۵ افزایش یابد، به این معنی است که قیمت کالاها و خدمات مصرفی در یک سال ۵ درصد افزایش یافته است.

**محاسبه CPI**

برای محاسبه CPI، از فرمول زیر استفاده می‌شود:

“`
CPI = (∑(Pt – Pt-1) / ∑Pt-1) * 100
“`

در این فرمول، Pt قیمت کالا یا خدمت در دوره زمانی جاری است و Pt-1 قیمت آن در دوره زمانی پایه است. ∑ نشان‌دهنده جمع است.

در مثالی که در پاسخ قبلی خود ارائه کردم، سبد CPI شامل ۱۰ کالا و خدمات بود. قیمت هر کالا یا خدمت در دوره زمانی پایه ۱۰۰ تومان بود. در دوره زمانی جاری، قیمت ۵ کالا یا خدمت ۱۰۵ تومان، قیمت ۳ کالا یا خدمت ۱۱۰ تومان، و قیمت ۲ کالا یا خدمت ۹۵ تومان بود.

با استفاده از فرمول بالا، CPI به شرح زیر محاسبه می‌شود:

“`
(۵ * ۵ + ۳ * ۱۰ + ۲ * ۲۵) / ۱۰۰ * ۱۰۰
“`

“`
(۲۵ + ۳۰ + ۵۰) / ۱۰۰ * ۱۰۰
“`

“`
105 / ۱۰۰ * ۱۰۰
“`

“`
1.۰۵ * ۱۰۰
“`

“`
105
“`

بنابراین، CPI در این مثال ۵ درصد افزایش یافته است.

**کاربردهای CPI**

CPI کاربردهای مختلفی دارد، از جمله:

* **اندازه‌گیری تورم:** CPI یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تورم است. تورم افزایش عمومی قیمت‌ها در طول زمان است. با اندازه‌گیری تغییرات CPI می‌توان تورم را در یک اقتصاد اندازه‌گیری کرد.

* **تعیین نرخ بهره:** بانک‌های مرکزی برای تعیین نرخ بهره از CPI استفاده می‌کنند. نرخ بهره نرخ بهره‌ای است که بانک‌های مرکزی به بانک‌های تجاری می‌پردازند. بانک‌های مرکزی معمولاً نرخ بهره را افزایش می‌دهند تا تورم را کاهش دهند.

* **تنظیم سیاست‌های اقتصادی:** دولت‌ها از CPI برای تنظیم سیاست‌های اقتصادی خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، دولت‌ها ممکن است برای کمک به خانوارهای کم‌درآمد، یارانه‌هایی را به کالاهایی که در سبد CPI گنجانده شده‌اند، ارائه دهند.

**عوامل تأثیرگذار بر CPI**

عوامل مختلفی بر CPI تأثیر می‌گذارند، از جمله:

* **عرضه و تقاضا:** تغییرات در عرضه و تقاضا می‌تواند بر قیمت کالاها و خدمات تأثیر بگذارد و در نتیجه بر CPI تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، افزایش تقاضا برای یک کالا می‌تواند قیمت آن را افزایش دهد و در نتیجه CPI را افزایش دهد.

* **هزینه‌های تولید:** هزینه‌های تولید کالاها و خدمات می‌تواند بر قیمت آنها تأثیر بگذارد و در نتیجه بر CPI تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، افزایش هزینه‌های انرژی می‌تواند قیمت محصولات انرژی‌بر را افزایش دهد و در نتیجه CPI را افزایش دهد.

* **سیاست‌های دولت:** سیاست‌های دولت، مانند سیاست‌های مالیاتی و مالی، می‌تواند بر قیمت کالاها و خدمات تأثیر بگذارد و در نتیجه بر CPI تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، کاهش مالیات بر درآمد می‌تواند قدرت خرید مصرف‌کنندگان را افزایش دهد و در نتیجه تقاضا برای کالاها و خدمات را افزایش دهد و در نتیجه CPI را افزایش دهد.