آب‌تنی در این مناطق خزر ممنوع! / آلوده‌ترین سواحل ایرانی خزر را بشناسید + اینفوگرافیک
اقتصاد آنلاین
21 مرداد 1404
0۰7
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری‌آنلاین، دریای کاسپین، بزرگ‌ترین پهنه آبی بسته جهان، امروز بیش از هر زمان دیگری زیر فشار آلودگی‌های گوناگون قرار دارد. از پساب‌های صنعتی و نفتی گرفته تا زباله‌های پلاستیکی و سموم کشاورزی، همه در حال تغییر چهره این اکوسیستم منحصربه فردند. تهدیدی که حیات آبزیان را به خطر انداخته و سلامت و معیشت میلیون‌ها انسان وابسته به آن را نشانه رفته‌است.
یک کارشناس اکوسیستم‌های آبی به دسته بندی منابع آلاینده دریای کاسپین پرداخت و گفت: «ما چند گروه اصلی از منابع آلاینده در دریای کاسپین داریم. نخستین گروه، فاضلاب‌های شهری و صنعتی هستند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق رودخانه‌ها وارد دریا می‌شوند. این فاضلاب‌ها گاه حاوی پساب‌های صنایع نفت، پتروشیمی، فلزات و مواد شیمیایی هستند که فلزات سنگین و مواد سمی را نیز به همراه دارند.»
«علی ارواحی» گفت: «گروه دوم، آلودگی‌های نفتی ناشی از استخراج و حمل‌ونقل نفت و گاز در بستر و اطراف دریاچه خزر است. این گروه از آلاینده‌ها به‌ویژه در کشور‌های آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان بسیار پررنگ است و موجب نشت نفت و افزایش آلاینده‌های هیدروکربنی در آب دریا می‌شود.»
ارواحی ادامه داد: «سومین گروه، آلاینده‌های کشاورزی شامل کود‌های شیمیایی و سموم دفع آفات است. این مواد از طریق مزارع وارد رودخانه‌ها شده و نهایتا به دریای کاسپین می‌رسند. این روند منجر به پدیده یوتریفیکاسیون (Eutrophication) یا به زبان ساده سبب افزایش مواد مغذی در آب که سبب کاهش اکسیژن محلول و آسیب به حیات آبزیان می‌شود.»
این کارشناس اکوسیستم‌های آبی همچنین به زباله‌های جامد و پلاستیکی اشاره کرد و گفت: «پسماند‌های ساحلی، پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها و سایر زباله‌های تجزیه ناپذیر به ویژه در مناطق گردشگری، وارد دریا می‌شوند و تاثیر منفی بر حیات آبزیان دارند.»
ارواحی با تاکید بر نقش فلزات سنگین و سمی اظهار کرد: «این آلاینده‌ها عمدتا از معادن، صنایع فلزی، رنگ‌سازی و واحد‌های صنعتی ناشی و موجب تجمع عناصر خطرناک مانند جیوه، سرب و کادمیوم در آب دریا می‌شوند.»
او گفت: «یکی دیگر از منابع آلاینده، تخلیه فاضلاب کشتی‌ها، نشت سوخت و انتقال گونه‌های غیر بومی از طریق آب توازنی کشتی‌هاست که موجب اختلال در اکوسیستم طبیعی دریای کاسپین می‌شود. ورود گونه‌های مهاجم از طریق کشتیرانی، رقابت شدیدی با گونه‌های بومی ایجاد کرده و ممکن است منجر به حذف برخی از آنها شود.»
ارواحی درباره پیامد‌های این آلودگی‌ها توضیح داد: «نخستین پیامد، تخریب اکوسیستم و کاهش تنوع زیستی است. گونه‌های حساس و بومی مانند ماهی‌های خاویاری برای تخم‌ریزی به آب‌های بسیار تمیز نیاز دارند و این آلودگی‌ها زیستگاه‌های ساحلی و دریایی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.»
او با اشاره به آلودگی زنجیره غذایی گفت: «تجمع فلزات سنگین در بدن آبزیان و پرندگان آبزی، هم تهدیدی برای تنوع زیستی است و هم سلامت انسان را به خطر می‌اندازد. این آلودگی‌ها می‌توانند موجب بروز بیماری‌های مزمن، مسمومیت‌های غذایی و حتی سرطان شوند.»
کارشناس اکوسیستم‌های آبی همچنین به تغییرات شیمیایی و اکولوژیک در آب اشاره کرد و گفت: «افزایش مواد مغذی موجب رشد بیش از حد جلبک‌ها و کاهش اکسیژن محلول و در نهایت به مرگ آبزیان منجر می‌شود. تغییر در pH و کاهش شفافیت آب نیز فتوسنتز گیاهان آبی را مختل می‌کند.»
ارواحی به پیامد‌های اقتصادی آلودگی دریای کاسپین اشاره کرد و گفت: «آلودگی‌ها موجب کاهش ذخایر شیلاتی، آسیب به صادرات محصولات دریایی مانند خاویار، و افزایش هزینه‌های تصفیه و پاکسازی آب می‌شوند. همچنین صنعت گردشگری ساحلی به دلیل آلودگی آب و ساحل با کاهش رونق مواجه شده است.»
این متخصص اکوسیستم‌های آبی در پایان هشدار داد: «افزایش بیماری‌های گوارشی، پوستی و بحران‌های اجتماعی در جوامع وابسته به دریاچه از دیگر پیامد‌های این آلودگی‌هاست. از دست رفتن منابع معیشتی در این جوامع می‌تواند تبعات اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته باشد.»
آلاینده‌های ۵ کشور ساحلی کاسپین
ایران: فاضلاب صنعتی و شهری بدون تصفیه، سموم و کود‌های شیمیایی مزارع
روسیه: آلاینده‌های صنعتی، نفتی و کشاورزی رود ولگا، خطر نشت نفت از میادین شمالی
آذربایجان: آلودگی شدید نفتی در سواحل و خلیج باکو، پساب صنعتی و شهری بدون تصفیه
قزاقستان: نشت نفت از میادین شمال و شرق، آلاینده‌های کشاورزی رودخانه‌ها
ترکمنستان: آلودگی نفتی و صنعتی در بندر ترکمن‌باشی، پساب‌های کشاورزی رودخانه‌ها
