فناوری‌های نوین جغرافیا، ابزار کاهش ناترازی‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، امیر فخری، رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، در نشست خبری پنجمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌ژئو و بیست‌ونهمین همایش و نمایشگاه ملی ژئوماتیک، بر اهمیت توسعه کاربردهای داده‌های جغرافیایی و اطلاعات مکانی در کشور تأکید کرد.

وی گفت: هدف از برگزاری این رویداد مشترک میان سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و سازمان نقشه‌برداری، ایجاد هم‌افزایی، کاهش هزینه‌های موازی و فراهم کردن بستری مشترک برای ارائه توانمندی‌های شرکت‌های خصوصی و سازمان‌های دولتی است تا بهره‌برداران بتوانند به‌صورت مؤثرتر از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.

فخری با اشاره به نقش اطلاعات مکانی در حل بسیاری از چالش‌های موجود در کشور افزود: استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین حوزه جغرافیا می‌تواند به مدیریت بهتر ناترازی‌ها در سال‌های آینده کمک کند.

وی ابراز امیدواری کرد: دستگاه‌های دولتی، شرکت‌ها و بهره‌برداران بتوانند از این رویداد بیشترین بهره را ببرند.

امیر فخری در ادامه به نقش این سازمان در پیگیری مطالبات شرکت‌های فعال در حوزه پایش فضایی و تحلیل‌های نقشه‌ای پس از جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت: در این مدت مراجعات متعددی از سوی شرکت‌هایی که در حوزه رصد و تحلیل‌های فضایی فعالیت دارند دریافت شد. این شرکت‌ها به‌عنوان بخش خصوصی دغدغه‌هایی درباره تداوم فعالیت‌های تخصصی خود مطرح کرده بودند و سازمان جغرافیایی نیز به‌عنوان مرجع تخصصی، این موضوعات را به بالاترین سطوح تصمیم‌گیری امنیتی کشور منتقل کرده است.

وی در ادامه توضیح داد: این موارد طی نامه‌نگاری‌ها و نشست‌های مختلف به شورای عالی امنیت ملی، وزارت کشور، وزارت اطلاعات و سایر دستگاه‌های مرتبط ارائه شده تا از بروز اختلال در فعالیت شرکت‌های خصوصی و ادامه روند کاری آنها جلوگیری شود.

امیر فخری ابراز امیدواری کرد که این پیگیری‌ها بتواند در تصمیم‌سازی‌های مرتبط اثرگذار باشد و از حمایت‌های انجام‌شده در این زمینه قدردانی کرد.

امیر فخری در ادامه سخنان خود درباره تسهیل دسترسی عمومی به خدمات جغرافیایی و داده‌های مکانی توضیح داد: مردم می‌توانند از طریق سامانه‌های اینترنتی و بستر دولت الکترونیک درخواست‌های خود را ثبت و به‌صورت برخط پاسخ دریافت کنند. یکی از پرتقاضاترین خدمات، کارشناسی عکس‌های هوایی است که طی سال‌های اخیر با دیجیتال‌سازی گسترده اسناد و مشارکت مشترک دو سازمان، ارائه آن سرعت و دقت بالایی پیدا کرده است.

وی افزود: یکی دیگر از سامانه‌های مهم که ارتباط مستقیم با عموم مردم و دستگاه‌های امدادی دارد، «اطلس مخاطرات محیطی» است که توسط سازمان جغرافیایی و با همکاری نزدیک به ۳۰ دستگاه کشوری برای سازمان مدیریت بحران کشور طراحی شده است. این سامانه با تجمیع داده‌های مختلف مکانی، ابزار مهمی برای تصمیم‌گیری در شرایط بحران محسوب می‌شود.

امیر فخری سپس درباره بخش مربوط به نمایشگاه ایران‌ژئو توضیح داد و گفت: همچون سال‌های گذشته، از تمام سفارتخانه‌های مستقر در ایران برای حضور در این رویداد دعوت شده و مشارکت گسترده‌ای از سوی سازمان‌ها و نهادهای تخصصی حوزه اطلاعات جغرافیایی شکل گرفته است.

رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح گفت: تاکنون حدود ۱۰۰ نفر از وابستگان نظامی و دانشجویان خارجی مقیم ایران – به‌ویژه از کشورهای عضو بریکس و اکو – برای بازدید اعلام آمادگی کرده‌اند. امسال شرکت‌های دانش‌بنیان نیز یک پاویون اختصاصی خواهند داشت و زیست‌بوم نوآوری در بخش فناوری‌های مکان‌محور و هوش مصنوعی شکل خواهد گرفت.

وی با اشاره به حضور ۳۰ شرکت فعال و پنج نهاد و سازمان مسئول در نمایشگاه، گفت: این رویداد از ساعت ۹ صبح روز پنجشنبه بیست‌ونهم آغاز می‌شود و تا ساعت ۱۶ روز یکشنبه ادامه خواهد یافت و بازدید از این نمایشگاه برای عموم مردم آزاد است.

رصد مستمر منابع آبی با داده‌های ماهواره‌ای و هیدرولوژیک

امیر فخری، با اشاره به نقش حیاتی داده‌های مکانی و اطلاعات هیدرولوژیک در مواجهه با پدیده خشکسالی اعلام کرد: در کنار استفاده گسترده از داده‌های ماهواره‌ای، داده‌های جمع‌آوری‌شده از ایستگاه‌های هیدرولوژی و پایش مستمر رودخانه‌ها، سدها، آبگیرها و تالاب‌ها به‌طور مداوم رصد می‌شود. این اقدام با محوریت وزارت نیرو که متولی حکمرانی آب است و با مشارکت نهادهای دیگر از جمله سازمان جغرافیایی دنبال می‌شود.

فخری از ایجاد اندیشکده حکمرانی آب با همکاری وزارت دفاع خبر داد و افزود: هدف این اندیشکده تجمیع تمامی مطالعات حوزه منابع آب و انجام فراتحلیل برای استخراج راهکارهای عملیاتی است. همچنین با مطالعه تطبیقی تجربه سایر کشورها، بسته‌ای از توصیه‌های اجرایی برای دستگاه‌های متولی آب تدوین و ارسال می‌شود.

وی در پاسخ به پرسشی درباره اقدامات تازه سازمان جغرافیایی همزمان با یکصد و چهاردهمین سالگرد تأسیس این سازمان گفت: سازمان جغرافیایی طی یک قرن گذشته از یک واحد کوچک نقشه‌برداری به مجموعه‌ای چندبخشی شامل هواشناسی دفاعی، آب‌نگاری و اقیانوس‌شناسی، سنجش‌از دور، ژئوفیزیک دفاعی و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی تبدیل شده است. این توسعه باعث شده علاوه بر پشتیبانی از مأموریت‌های نیروهای مسلح، بخشی از داده‌ها و خدمات نیز در اختیار دستگاه‌های اجرایی کشور برای تصمیم‌گیری‌های کلان قرار گیرد.

فخری با اشاره به خدمات مشترک سازمان جغرافیایی و سازمان نقشه‌برداری کشور اظهار داشت: خروجی‌های دو سازمان در حوزه فرونشست، زلزله، حرکات نامی زمین، یخبندان و سایر مخاطرات طبیعی، ابزار مهمی برای وزارت کشور و نهادهای امدادی است و به‌طور مستقیم به ارتقای ایمنی و سطح خدمات‌رسانی به مردم کمک می‌کند.

وی همچنین درباره ضرورت ارتقای توان داده‌برداری مکانی در کشور گفت: برای تولید نقشه‌های دقیق و داده‌های مکانی قابل اتکا باید در پلتفرم‌ها و سنجه‌های بومی سرمایه‌گذاری کرد. توسعه ماهواره‌ها، هواپیماهای برداشت داده، شناورهای اقیانوس‌شناسی و نصب سنسورها در سطح کشور از اولویت‌هاست. هرچه دقت نقشه‌برداری افزایش یابد، فناوری مورد نیاز آن پیشرفته‌تر است؛ بنابراین دستیابی به این فناوری‌ها و توزیع آن در سراسر کشور یک ضرورت راهبردی است.

امیر فخری افزود: تحلیل داده‌های سرزمینی امروز بدون بهره‌گیری از الگوریتم‌ها و مدل‌های هوش مصنوعی ممکن نیست. استفاده هوشمندانه از این فناوری‌ها می‌تواند سرعت و کیفیت تحلیل را افزایش دهد و تصمیم‌گیری دستگاه‌ها را در شرایط بحرانی بهبود ببخشد.

امیر فخری، در ادامه سخنان خود با تأکید بر اهمیت داده‌های مکانی در برنامه‌ریزی و توسعه پایدار گفت: جلسات و رایزنی‌های متعددی برای همگامی و تبادل نظر در زمینه لایه‌ها و داده‌های مکانی برگزار شده و بخش قابل توجهی از اطلاعات مورد نیاز در این جلسات، مرور و تحلیل شد. این اقدامات یاد و خاطره شهیدان بزرگ کشورمان را زنده نگه می‌دارد که با ایثار و فداکاری خود، امنیت و استقلال ایران را تضمین کردند.

وی با اشاره به نقش کلیدی داده‌های مکانی در توسعه پایدار شهرها و برنامه‌های بلندمدت افزود: داده‌های مکانی، ظرفیتی حیاتی برای فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند. آماری از مجلات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که حدود ۱۰ درصد درآمدهای جهانی از منابع مختلف به نحوی به داده‌های مکانی مرتبط است. این نشان‌دهنده جایگاه مهم داده‌های مکانی در اقتصاد و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است.

فخری توضیح داد: مفهوم مکان یا فضا، به عنوان ظرف مشترک فعالیت‌ها، پایه‌ای برای پایداری و برنامه‌ریزی هر کشور محسوب می‌شود و مدیریت داده‌های مکانی می‌تواند اثرات مهمی بر پایداری ملی و جهانی داشته باشد. سازمان نقشه‌برداری ایران عضو کمیته‌های سازمان ملل در حوزه حکمرانی داده‌محور است و دستاوردهای ملی و بین‌المللی در نشست‌های تخصصی ارائه و بهره‌برداری می‌شوند.

رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح خاطرنشان کرد: امروزه داده‌های مکانی در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نقش دارند. سازمان نقشه‌برداری و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح با استفاده از داده‌های هوایی، دریایی و زمینی تلاش می‌کنند اطلاعات دقیق، شفاف و مطمئنی را تهیه کرده و در اختیار مدیران قرار دهند تا تصمیم‌گیری‌ها منطقی و راهبردی باشد.

بهره‌برداری بهینه از اطلاعات مکانی منجر به برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای کشور خواهد شد

امیر فخری در ادامه سخنان خود با تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه اطلاعات مکانی و جغرافیایی گفت: بیش از ۸۰ درصد خبرهای منتشرشده در جهان ماهیت مکانی دارند و به یک نقطه یا جغرافیا مرتبط هستند. بنابراین داده‌های جغرافیایی به زبان مشترک بسیاری از تحلیل‌ها تبدیل شده‌اند، چه تحلیل‌های روابط بین‌الملل باشد و چه تحلیل‌های خرد در مقیاس بزرگ.

وی افزود: تصمیم‌گیری‌های کلان در کشورهای مختلف بر اساس اطلاعات مکانی و جغرافیایی انجام می‌شود و برای بهبود کیفیت این تصمیم‌ها، نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه هستیم. در حال حاضر حدود ۷۰۰ ماهواره تصویربرداری فعال، چهار منظومه جهانی موقعیت‌یابی و چند منظومه منطقه‌ای با مجموعاً حدود ۱۵۰ ماهواره در دنیا فعال است. همچنین شبکه‌های ایستگاه‌های GNSS، ژئودزی، جذر و مدسنج، هیدرولوژی و هواشناسی، به جمع‌آوری داده‌های مکانی اختصاص دارند. این حجم سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده اهمیت حیاتی اطلاعات جغرافیایی در جهان است.

رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح به بازار جهانی این حوزه نیز اشاره کرد و گفت: اندازه بازار جهانی اطلاعات مکانی در سال ۲۰۲۳ حدود ۵۱۲ میلیارد دلار بود، این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۶۴۷ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳۴۰ میلیارد دلار برسد. این سرمایه‌گذاری‌ها در حال پاسخگویی به نیازهای روزافزون اطلاعات جغرافیایی هستند.

فخری با اشاره به عملکرد سازمان جغرافیایی در داخل کشور افزود: هم‌اکنون ۸۳ خدمت به وزارتخانه‌ها و معاونت‌های رئیس‌جمهور و قوه قضائیه ارائه می‌کنیم و ۱۳۱ خدمت دیگر نیز آماده ارائه به دستگاه‌هاست. این خدمات شامل مدیریت منابع آب، پاسخ به چالش‌های ناترازی و دیگر نیازهای اطلاعات مکانی کشور است. ناترازی‌های امروز حاصل عملکرد دهه‌های گذشته است و اگر بخواهیم در دهه‌های آینده با آرامش و وضعیت بهتری مواجه باشیم، باید امروز به سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری مناسب از داده‌های مکانی توجه ویژه داشته باشیم. تبادل داده‌ها، همگرایی و همگامی بین سازمان‌ها و بهره‌برداری بهینه از اطلاعات مکانی می‌تواند تصمیم‌گیری بهتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای کشور را تضمین کند.

رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح درباره حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در بیست‌ونهمین همایش و پنجمین نمایشگاه ایران‌ژئو گفت: برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، شرایط ویژه‌ای پیش‌بینی شده است. با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تمام این شرکت‌ها از تخفیف‌های ویژه بهره‌مند شده و غرفه‌ها به‌صورت رایگان در اختیارشان قرار گرفته است. این فرصت به آن‌ها امکان می‌دهد با دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی تعامل کنند، نیازمندی‌ها را شناسایی و قراردادهای همکاری منعقد کنند.

فخری افزود: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و سازمان نقشه‌برداری با حمایت معاونت علمی و فناوری، این تلاش‌ها را پشتیبانی می‌کنند تا شرکت‌های نوآور بتوانند محصولات و خدمات خود را به‌طور مؤثر در کشور ارائه دهند.

وی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره کاهش وابستگی به سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی مانند GPS توضیح داد: در داخل کشور، با همکاری سازمان نقشه‌برداری و سازمان ثبت اسناد و املاک، زیرساخت ایستگاه‌های GNSS ایجاد شده است و با بهره‌گیری از این شبکه و سایر زیرساخت‌های موجود، امکان ارائه خدمات تعیین موقعیت دقیق فراهم شده است. علاوه بر این، وزارت دفاع از حدود ده سال پیش توسعه زیرساخت موقعیت‌یابی ملی را پیگیری کرده و هم‌اکنون آماده بهره‌برداری در ارائه خدمات کشور است.

رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تأکید کرد: این اقدامات، علاوه بر ارتقای امنیت ملی، زمینه کاهش وابستگی به سامانه‌های خارجی و افزایش خودکفایی در حوزه داده‌های مکانی و موقعیت‌یابی را فراهم می‌کند.

در حال تکمیل…